Noclegi nad morzem w Polsce

Dolina Dolnej Odry

03 wrzesień 2013r.

Dolina Dolnej Odry Obejmuje ujściowy odcinek Odry, a jako region fizyczno-geograficzny rozciąga się na długości ponad 100 km od okolic Kostrzyna aż do Zalewu Szczecińskiego. Na przeważającym obszarze tworzy rozległe rozlewiska i sieć kanałów (zarówno naturalnych, jak i sztucznych) wypełniających szeroką miejscami na 8-18 km dolinę. Dolina Dolnej Odry uważana jest za dolinę przełomową, która przecina szereg pagórów i wzgórz morenowych uformowanych podczas ostatniego zlodowacenia, które ustąpiło na tym terenie około 12 tysięcy lat temu. Strome krawędzie doliny wznoszą się miejscami nawet do 80 metrów. Najmniej urozmaicone jest dno doliny położone zaledwie 0,5-1,5 metrów ponad poziom rzeki. Spadek Odry jest minimalny. Cechą charakterystyczną tego odcinka Odry jest występowanie rozległych polderów porośniętych trawą lub torfowiskami. Powstały one w XIX wieku w ramach zakrojonych na wielką skale prac osuszających i melioracyjnych w dnie doliny, prowadzonych na zlecenie pruskiego króla Fryderyka II. Na wcześniej podmokłych terenach utworzono wówczas płaskie poldery, gdzie wprowadzono gospodarkę rolną (130). Z punktu widokowego w Zatoni Dolnej wspaniale widoczne są poldery Criewener (Kryweński), Schwedter (Świecki) oraz Stolper. Rezerwat "Bielinek" W granicach Cedyńskiego Parku Krajobrazowego znajduje się rezerwat florystyczny "Bielinek nad Odrą". Obejmuje zespoły leśno-stepowe z jedynym w Polsce stanowiskiem dębu omszonego. Rezerwat w Bielinku został utworzony już w 1927 roku, a obecnie jest jednym z najcenniejszych tego typu obiektów w Polsce. W porozcinanej wąwozami krawędzi doliny Odry wykształciły się duże stanowiska roślinności stepowej, kserotermicznej (sucholubnej) z unikatowym na tym terenie dębem omszonym (128) - gatunkiem charakterystycznym dla regionu śródziemnomorskiego. W okolicy Markocina znajduje się ścieżka prowadząca do punktu widokowego na Basen Cedyński, ulokowanego na wysokiej pionowej skarpie zbudowanej z glin zwałowych. Malowniczy widok w kierunku południowym obejmuje całość basenu Hohensaaten - Cedynia. Aktualne dno basenu to dno polderu chronionego wysokim wałem przeciwpowodziowym. Bielinek - przeprawa mamutów przez dolinę Odry Kilkanaście tysięcy lat temu lądolód cofał się z terenu Pomorza na obszar Skandynawii. Panował klimat polarny, przedpole lądolodu obejmowała tundra, naturalny obszar siedliskowy mamuta. Zwężenie doliny koło Bielinka wykorzystywały ok. 13 tysięcy lat temu mamuty (mam-muthus primigenius) do przekraczania koryta rzeki. Wiek kości oznaczono metodą elektronowego rezonansu spinowego (ang. ESR). Śladem przeprawy mamutów są ich kości znajdowane w pobliskiej kopalni piasku i żwiru Bielinek. Eksploatacja odbywa się spod wody i kości mamutów (131, 132) pozostają na sitach urządzeń do eksploatacji piasków i żwirów. Znaleziska kości - ich duże nagromadzenie wskazuje na istnienie miejsca przeprawy mamutów w najwęższym miejscu doliny na przecięciu głównego szlaku wędrówek wschód-zachód. Miejsce przeprawy mogło być dodatkowo miejscem zasadzki ludzi epoki kamiennej na wędrujące mamuty, których populacja wzrastała po ustąpieniu lądolodu. Na wyginięcie mamutów wpłynęły zmiany klimatyczne. U schyłku zlodowacenia zanikały połacie tundry, pojawiały się lasy. Inwazja lasu ograniczała obszary bytowe mamutów, być może, że ostateczną przyczyną ich zagłady mógł być doskonalący techniki łowieckie człowiek. Bielinek prawdopodobnie dokumentuje jeden z ostatnich epizodów życia mamutów na Nizinie Europejskiej. Być może dalsze znaleziska pozwolą na udokumentowanie w Bielinku stanowiska badawczego porównywalnego z Dolni Vestonice w Czechach. Znaleziska z Bielinka, co jest godne uznania, pracownicy Szczecińskich Kopalń Surowców Mineralnych przechowują w siedzibie przedsiębiorstwa oraz w Muzeum Regionalnym w Cedyni. Cedynia Najstarsza zapisana w dokumentach nazwa grodu pojawia się już w roku 972 jako Cidini, w 1187 Zedin i Cedene, w 1240 Ceden. Do roku 1945 Cedynia nosiła niemiecką nazwę Zehden, obecna nazwa jest jej spolszczeniem. Prawa miejskie otrzymała Cedynia w XIV w., świadczy o tym pieczęć z napisem "Civitatis Cedene". Brak jest natomiast dokładnej daty i dokumentów potwierdzających uzyskanie praw miejskich. Jednak już w 1299 r. Cedynia została wymieniona po raz pierwszy jako miasto (133). Na terenie Cedyni znajdują się dwa cmentarzyska ciałopalne ludności kultury łużyckiej (około 1200-400 r. p.n.e.). W trakcie badań odkryto ponad 40 grobów ciałopalnych, niekiedy w obstawach kamiennych, datowanych na wczesną epokę żelaza (około 600-400 lat p.n.e.). Z wczesnej epoki żelaza (około 600-400 r. p.n.e.) pochodzi także grodzisko kultury łużyckiej usytuowane w centrum miejscowości. W tym samym miejscu Słowianie w IX wieku wznieśli gród, który funkcjonował do XII wieku. W pobliżu rozegrała się pierwsza, znana ze źródeł pisanych, bitwa Mieszka I z margrabią Hodonem w 972 roku. Cedynia w XII wieku była siedzibą kasztelanii, a od 1235 roku siedzibą kasztelana był już zamek. Na północ od grodziska odkryto dwa cmentarzyska wczesnośredniowieczne, datowane od przełomu IX/X do pierwszej połowy XIII wieku, na których odkryto około 1600 pochówków. W drugiej połowie XIII wieku Cedynia wraz z przyległymi terenami weszła w skład Nowej Marchii. W tym czasie otrzymała też prawa miejskie. W drugiej połowie XIII wieku ufundowano tu klasztor cysterek, które przybyły z okolic pobliskiego Trzcińska. Na budowę klasztoru przeznaczono wzniesienie znajdujące się na wschód od miasta. Przeprowadzone w tym miejscu badania archeologiczne pozwoliły na odtworzenie zabudowy tego założenia klasztornego. Do dzisiaj zachowały się: kościół kamienny z XIII wieku, a także odbudowany częściowo klasztor cysterek, w którym mieści się aktualnie hotel i restauracja (134). Cedynia - Pole bitwy Bitwa pod Cedynią odbyła się w 972 roku i była to pierwsza w historii Polski odnotowana historycznie bitwa o dużym znaczeniu dla tworzącego się państwa polskiego. Warunki naturalne stworzyły specyficzną scenerię tego wydarzenia. Przeprowadzona analiza warunków geologicznych, ukształtowania powierzchni i hydrografii terenu pozwala na wyciągnięcie nowych wniosków, co do przebiegu bitwy. Dowodzący bitwą Mieszko I, a przede wszystkim jego brat Czcibor, umiejętnie wykorzystali warunki terenowe dla opracowania taktyki, która przyniosła zwycięstwo. Koryto Odry 1000 lat temu rozległym meandrem obchodziło kępę wysoczyznową Neuenhagen, a następnie od okolic Cedyni kierowało się ku północy. Dno doliny zajmowały liczne starorzecza i rozlewiska rzeki wielokorytowej. Koryto Odry w Osinowie Dolnym to przekop z 1753 roku skracający znacznie drogę żeglugi, a więc nie istniał w X wieku. Przypuszcza się, że wstępny bój wojsk margrabiów Hodona i Zygfryda z wojskiem polskim nie miał więc miejsca w Osinowie, lecz w bardziej oddalonym Bralitz - obecnie po stronie Niemiec (choć niektóre źródła krajoznawcze podają błędną lokalizację wstępnego etapu bitwy). Polacy zainscenizowali pozorowaną ucieczkę. Wojska margrabiów rozciągnęły się na znacznej długości u podnóża wzgórz w okolicach Cedyni. Atak wojsk dowodzonych przez Czcibora ze skrzydła, któremu impetu dodała różnica wysokości (135) pomiędzy wysoczyzną a dnem doliny Odry gwarantował sukces. Wojska Hodona i Zygfryda znalazły się w pozycji wyjątkowo niekorzystnej do walki i poniosły klęskę. "Mieszko Niemców sztuką zwyciężył" potwierdza nam kronikarz Bruno z Querfurtu.