Noclegi nad morzem w Polsce

Losy wybrzeża

14 sierpień 2011r.

Pomorze Zachodnie w okresie ponad tysiącletnich dziejów było terenem, gdzie krzyżowały się wpływy i interesy państw sąsiednich, nie tylko Polski, lecz również Danii, Szwecji, Brandenburgii, Meklenburgii, państwa krzyżackiego, cesarstwa niemieckiego i państwa pruskiego. W dziejach Pomorza Zachodniego, zamieszkałego od zarania dziejów przez ludność słowiańską, jeden moment jest charakterystyczny: w sposób naturalny ciążyło ono do Polski, przez wieki pozostawało w ścisłych związkach z państwem polskim, okresowo tylko wzajemne więzi ulegały osłabieniu, lecz elementy łączące nie zanikały nigdy. Pierwsza wzmianka źródłowa o państwie polskim związana jest właśnie z Pomorzem Zachodnim. Stanowiło ono dzielnicę, którą w latach 963-972 Mieszko I włączył do swojego państwa. Już wtedy na Pomorzu Zachodnim były dobrze wykształcone ośrodki polityczno-społeczne, jak Kołobrzeg, Białogard, Kamień Pomorski, Szczecin i inne. Wykopaliska archeologiczne dawne i powojenne nie pozostawiają żadnych wątpliwości, że Pomorze Zachodnie zamieszkiwała ludność słowiańska, sieć grodów była tu gęsta, a kultura wysoka. Podobieństwo ustroju, wspólnota języka i obyczajów stanowiły czynniki jednoczące Pomorze Zachodnie z państwem polskim. Znaczny wpływ na tę więź miało dążenie pierwszych władców Polski do posiadania dostępu do morza i jego bogactw. Jednym z czynników utrudniających te związki było charakterystyczne dla ustroju feudalnego rozbicie na dzielnice państwa polskiego, jak i podział Pomorza Zachodniego na mniej lub bardziej związane ze sobą księstwa. Zainteresowania pierwszego władcy Polski Pomorzem Zachodnim podtrzymał jego syn, Bolesław Chrobry, czego dowodem utworzenie biskupstwa w Kołobrzegu (1000 rok) podległego arcybiskupowi w Gnieźnie. Wpływy i podboje obce w dalszych latach osłabiły związek Pomorza Zachodniego z Polską, lecz ponowne zespolenie nastąpiło na początku XII w., za czasów Bolesława Krzywoustego. Z okresu jego wypraw pochodzi zanotowana po łacinie przez kronikarza pieśń rycerzy polskich: Naszym przodkom wystarczały ryby słone i cuchnące -My po świeże przychodzimy w oceanie pluskające, Ojcom naszym wystarczyło, jeżeli grodów dobywali — A nas burza nie odstrasza, ni szum groźny morskiej fali; Nasi ojce na jelenie urządzali polowanie — A my skarby i potwory łowim skryte w oceanie. Rozbicie dzielnicowe Polski po śmierci Bolesława Krzywoustego wpłynęło na osłabienie związków państwa polskiego z Pomorzem, a zarazem ośmieliło zapędy państw sąsiednich. W końcu XIII w. wprawdzie Przemysław II zjednoczył z Polską Pomorze Gdańskie wraz z księstwem słupskim, natomiast kresy Pomorza Zachodniego stały się w tym czasie łupem Brandenburgii. W XIV w. napór Brandenburgii na Pomorze Zachodnie osłabł nieco, a jednocześnie wzmocniła się pozycja książąt pomorskich. W 1368 r. król Kazimierz Wielki włączył do państwa polskiego obszar między rzekami Drawą i Gwdą (Wałcz) oraz okolice Czaplinka i Starego Drawska, lecz wcześniej, na początku XIV w. Bytów i Człuchów wraz z okolicami zostały podstępnie zagarnięte przez państwo krzyżackie, Wróciły one do Polski po pokonaniu Krzyżaków pod Chojnicami w 1466 r. Od XIII w. uwidocznia się zjawisko napływu do miast Pomorza Zachodniego obcego elementu ludnościowego i początek kolonizacji na prawie niemieckim. Na wyludnione wojnami tereny napływają Niemcy, Duńczycy, Flandrowie. W miastach formuje się nieliczna, lecz bogata warstwa obcych osadników, wypierająca stopniowo z życia gospodarczego i społecznego rodzimą ludność słowiańską. Wiek XIV i XV stanowią okres bujnego rozwoju miast Pomorza Zachodniego, jak Kołobrzeg, Słupsk, Koszalin, Sławno,Darłowo. Swą świetność zawdzięczały handlowi, żegludze morskiej i rybołówstwu. W XIV w. kilkakrotnie dochodziło do sojuszów między książętami pomorskimi a władcami Polski. Sojusze te miały na celu zabezpieczenie Pomorza przed naporem margrabiów brandenburskich. Wspomnieć trzeba, że bezdzietny Kazimierz Wielki zamierzał na tronie polskim osadzić księcia słupskiego Kaźka. Niestety, to zamierzenie nie doszło do skutku, Przy poparciu Polski w końcu XV w. władzę nad całym Pomorzem Zachodnim przejęli książęta wołogosko-słupscy. Oznaczało to faktyczne zjednoczenie Pomorza Zachodniego, bowiem wewnętrzne podziały miały charakter raczej administracyjny niż polityczny. Książę Bogusław X władając całym Pomorzem Zachodnim utrzymywał ścisłe związki z państwem polskim. Świadectwem tego było także poślubienie przezeń księżniczki Anny - córki Kazimierza Jagiellończyka. Jednakże władcy polscy coraz bardziej angażowali się w politykę na wschodzie, zaniedbując sprawy pomorskie. Ten fakt oraz dokonująca się w połowie XVI w. reformacja na Pomorzu przyniosła w rezultacie nasilenie się germanizacji. Obserwuje się w tym czasie upadek gospodarczy miast Pogłębiły go zniszczenia w okresie trwania wojny trzydziestoletniej. W 1648 r, Szwecja i Brandenburgia dokonały rozbioru Pomorza Zachodniego. Z upływem lat następowało wypieranie Szwecji przez państwo brandenbursko-pruskie. Oznaczało to jednocześnie zanikanie żywiołu słowiańskiego i prowadzenie nasilonej akcji koloniza-cyjnej i germanizacyjnej, a w tym dziele główną rolę spełniały urzędy i wojsko. Na mocy traktatu rozbiorowego Polski (1772 r.) państwo pruskie zagarnęło należące dotąd do Polski Lębork, Bytów i Złotów wraz z okolicami.. Nadzieje na odrodzenie się państwa polskiego i włączenie do niego terenów Pomorza Zachodniego odżyły w latach wojny napoleońskiej, kiedy oddziały polskie walczyły o Kołobrzeg, Wałcz, Szczecinek, Słupsk. Po pierwszej wojnie światowej, gdy odrodziło się niepodległe państwo polskie, wśród ludności rodzimej istniały nadzieje na wyzwolenie spod uścisku germańskiego. Z powiatów złotowskiego, bytowskiego i lęborskiego do uczestników konferencji pokojowej w Paryżu docierały petycje o przyłączenie tych terenów do Polski. Niestety, nadzieje te się nie ziściły. Rodzima ludność zamieszkała z dziada pradziada na Krajnie trwała przy polskości, zachowała mowę ojczysta, obyczaje i związki z Polską. Wielkie zasługi w tym dziele w okresie międzywojennym położył Związek Polaków w Niemczech. Jego staraniem - mimo utrudnień ze strony władz niemieckich — powstawały szkoły polskie: w pow. złotowskim - 28, w pow. bytowskim - 4. Zorganizowano polskie przedszkola, biblioteki, chóry i kółka artystyczne, zespoły sportowe, drużyny harcerskie i stowarzyszenia katolickie. Poi-skie banki udzielały pomocy kredytowej miejscowej ludności. Znaczącymi ośrodkami życia polonijnego były: Złotów, Zakrzewo, Bytów, Osława-Dąbrowa, Płotowo, Kłączno, Święta, Wersk i wiele innych. W chwili napadu Niemiec hitlerowskich na Polskę większość polskich nauczycieli i działaczy znalazła się w obozach koncentracyjnych, więzieniach lub wcześniej została zamordowana. Ginęli dlatego, że nie wyrzekli się polskości. Nieliczni tylko doczekali się dnia wyzwolenia.