Noclegi nad morzem w Polsce

Wiadomości Geograficzne o regionie Pomorskim

19 lipiec 2013r.

Położenie i zasięg Prezentowany turyście w niniejszym przewodniku teren zajmuje północno-wschodnią część województwa gdańskiego, granicząc na przestrzeni kilkudziesięciu kilometrów z wodami Morza Bałtyckiego, a ściślej z jego odgałęzieniem Zatoką Gdańską i tzw. Małym Morzem czyli Zatoką Pucką. Terytorium Trójmiasta (Gdańska, Sopotu i Gdyni), dużej aglomeracji miejskiej o powierzchni prawie 400 km2, rozciąga się głównie wzdłuż brzegu Zatoki Gdańskiej. Centrum aglomeracji zajmuje Sopot, któremu przede wszystkim poświęcone jest to opracowanie, ze względu na jego funkcję uzdrowiskowo-wypoczynkową i rekreacyjną, pełnioną nieprzerwanie od 1823. Prócz Trójmiasta przewodnik obejmuje niewielką część Kociewia z Tczewem i Skarszewami, do których poprowadzi trasa samochodowa I. Trasa II obejmuje słynne z urody krajobrazowej okolice Kartuz, niegdyś siedziby konwentu kartuskiego oraz prowadzi do ponorbetańskiego zespołu klasztornego w Żukowie. Trasa III pozwoli zwiedzić Puck i część ziemi puckiej, okolice Oksywia a także fragment ziemi wejherowskiej z miastami Wejherowo, Reda i Rumia. Podział regionalny i topograficzny Obsiar, któremu poświęcony jest przewodnik rozciąga się w obrębie dwu krain geograficznych, nadmorskiego pobrzeża i pojezierza. Na pobrzeżu wyróżniono dwie jednostki regionalne: Pobrzeże Kaszubskie i Mierzeję Wiślaną. W krainie pojeziernej występują na omawianym terenie dwie jednostki: Pojezierze Starogardzkie i Pojezierze Kaszubskie. Pod względem geomorfologicznym zwiedzane Pobrzeże Kaszubskie dzieli się na kępy nadmorskie (Redłowska, Oksywska, Pucka), Pradolinę Kaszubską, Obniżenie Redłowskie i Platformę Wrzeszczańsko-Oliwsko--Sopocką oraz Mierzeję Wiślaną. Na Pojezierzu Kaszubskim, w jego wschodniej części występuje w rejonie Trójmiasta tzw. Wysoczyzną Gdańska, wyróżniająca się bogatym urzeźbieniem strefy krawędziowej. W głębi lądu rozciągają się obszary falistej, miejscami pagórkowatej moreny dennej, ponad którą wznosi się zespół najwyższych na całym Pojezierzu Pomorskim moren czołowych, zwany Wzgórzami Szymbarski-mi. W ich sąsiedztwie rozlewają się w głębokich wydłużonych rynnach polodowcowych wody 14 Jezior Raduńskich, ulubiony szlak miłośników sportu kajakarskiego. Większość tych jezior wiąże słynna z urody rzeka Radunia, płynąca w przepięknej, miejscami wyżłobionej przez siebie dolinie. Wysoczyznę pojezierną oddziela od Pobrzeża Kaszubskiego Pradolina Redy-Łeby. Odcinek tego tworu wód polodowcowych przemierza trasa III na przestrzeni od Wejherowa do Redy. Wysoczyzną Gdańska. Ta najdalej ku wschodowi wysunięta część Pojezierza Kaszubskiego wznosi się od 40 do 60 m n.p.m. w okolicy Świętego Wojciecha (południowa dzielnica Gdańska), do 101 m w Oliwie, 153 m w Sopocie i około 160 m w rejonie Gdyni. Niezmiernie ciekawie przedstawia się krajobraz tej jednostki w jej strefie krawędziowej, na przestrzeni od Gdańska do Redy. Pod koniec epoki lodowej rozczłonkowały ją wody roztopowe, tworząc liczne doliny o szerokości od 50 do 200 m. W ich zboczach powstały z kolei drugo- i trzeciorzędne dolinki, wtórnie rozczłonkowujące starsze zbocza. Większość dolin pierwszego rzędu posiada od dawna nazwy, np. oliwska Dolina Radości znana jest od XVI w. Większość nazw tych dolin pochodzi od płynących w nich potoków. Dzięki bogatemu urzeźbieniu i zalesieniu jest strefa krawędziowa Wysoczyzny Gdańskiej ulubionym terenem wycieczkowym i spacerowym mieszkańców Trójmiasta. Wysoczyznę morenową zbudował w epoce lodowej czyli w plejstocenie lądolód skandynawski. Nasuwał się on parokrotnie z leżącej ponad 1000 m wyżej Fennoskandii, m.in. na ziemie polskie, przetransportował w swym wnętrzu zdarte z podłoża luźne materiały w postaci glin, żwirów, piasków, różnej wielkości głazów i złożył je na starszych utworach mioceńskich, spoczywających z kolei na warstwie kredowej. Na skutek nierównomiernej akumulacji przydźwiganych materiałów ppwstały nierówności, a nawet miejscami pogórki w obrębie moreny dennej. U czoła lodowca natomiast, tam gdzie zatrzymał się na dłuższy postój, utworzyły się grupy wyższych wniesień, takich jak Wzgórza Chwaszczyńskie (leżące na północny zachód od Oliwy), Wzniesienia Kiełpińsko-Żukowskie (w sąsiedztwie jezior Jasień i Otomińskiego, na zachód od Gdańska), a przede wszystkim wyniosłe Wzgórza Szymbarskie. Wierzchnia warstwa tych materiałów złożona została na Pomorzu podczas ostatniego, najmłodszego zlodowacenia zwanego bałtyckim. Wówczas to, w tzw. stadiale pomorskim, nastąpiło dłuższe zatrzymanie się lądolodu, ale nie ustawała oscylacja w jego strefie krawędziowej, wysuwanie się jęzorów lodowych, rezultatem czego jest ogromne bogactwo form terenowch. Grubość pokrywy powstałej podczas wędrówek lądolodu. który we wcześniejszych okresach pokrył materiałami skalnymi cały obszar Polski, wynosi na omawianym terenie od kilku do ponad 200 m. Najgrubszy, odkryty dotychczas pokład plejstoceński znajduje się na terenie wsi Ostrzyce (10 km na pd. od Kartuz) i sięga na głębokość 252 m. Po deglacjacji czyli stopieniu się mas lodowych pozostała silnie zróżnicowana powierzchnia ziemi, rzeźbiona następnie przez wody rzeczne. Jeszcze w okresie postoju lądolodu płynęły pod nim (pod olbrzymim ciśnieniem) wody i żłobiły wydłużone rynny, które po ustąpieniu czaszy lodowej zamieniły się w jeziora. Długość kilku z nich dochodzi do kilkunastu kilometrów. Są to jeziora rynnowe, które obejrzymy jadąc trasą II. Głębokości ich wynoszą od około 7 do ponad 40 m. Z następnego po plejstocenie okresu zwanego holocenem, a trwającego do dziś, spotykamy utwory (aluwia) w postaci namułów, piasków czy iłów. Występują one lokalnie na wysoczyźnie, a głównie w dolinach i pradolinach oraz na równinie delty Wisły. Do utworów powstałych w holocenie należą również stożki napływowe u wylotu dolin wyżłobionych w krawędzi wysoczyzny. Na takim stożku \yznosi się część zabudowań miasta Rumi. Kępy nadmorskie. Nazwę taką noszą rozległe połacie moreny dennej, powstałe podobnie jak Wysoczyzną Gdańska w epoce lodowej, o identycznej budowie geologicznej. Na omawianym w przewodniku terenie pozna turysta kępy: Redłowską, Oksywską i Pucką. Pierwsza wznosi się do 90,8 m n.p.m.. druga 83, a trzecia 93 m n.p.m. Ich wybrzeża klifowe spadają stromo ku morzu. Kępę Redłowską ogranicza od strony lądu Obniżenie Redłowskie, Oksywską otacza wielkim półkolem Pradolina Kaszubska. W ujęciu dwu wymienionych pradolin i Pradoliny Płutnicy oraz dwu rynnowych dolin usytuowana jest Kępa Pucka. Najmniejsza i najbardziej urozmaicona pod względem rzeźby Kępa Redłowska posiada powierzchnię falistą, a jej urwisty klif osiąga wysokość 50- 60 m. Jej nadmorską część porasta na znacznej przestrzeni las. W lekko pofalowanej Kępie Oksywskiej wody wyrzeźbiły dwie doliny zbiegające ku morzu. Jest to historyczny Babi Dół (Babie Doły) i Parów Ostrowski. Również silnie zerodowana, a także pokryta lasem jest zachodnia krawędź tej wysoczyzny. Istniejące na kępie i rozbudowujące się intensywnie wsie znane są od początku XIII w. Najrozleglejsza i prawie równinna Kępa Pucka rozcięta jest doliną rzeczki Gizdepki, ciągnącą się od Pradoliny Redy-Łeby do Zatoki Puckiej, w którą przechodzi pod Osłoninem. Jedną z większych dolin, zbiegającą do Pradoliny Kaszubskiej pod Ciechocinem prowadzi droga z Redy do Pucka. Dzięki występowaniu w glinie Kępy Puckiej dużej ilości wapienia utworzyły się pod wsiami Połchowo i Mechowo niewielkie groty typu krasowego. Lasy Kępy Puckiej to reszta rozległej niegdyś Puszczy Darżlubskiej, w której polowano na tury i niedźwiedzie. Pradolina Kaszubska. Ta interesująca jednostka geomorfologiczna, którą poznamy jadąc trasą II!, ciągnie się wielkim łukiem od Gdyni do Zatoki Puckiej, oddzielając Kępę Oksywską od Kępy Redłowskiej oraz Wysoczyznę Gdańską od Kępy Oksywskiej. Na terenie Gdyni, gdzie jej szerokość wynosi 2 km, Pradolina przecięta jest wzdłuż przez skanalizowany Potok Chyloński, uchodzący do akwenu portowego. Wewnętrzna część portu z Kanałem Portowym i basenami IV, V, VI i VII mieści się całkowicie w pradolinie. Jej dno wznosi się 5 do 10 m n.p.m. pod Gdynią, ponad 14 m w rejonie Rumi, gdzie zasypana została stożkiem napływowym przez Zagórską Strugę i 0.1 m przy brzegu Zatoki Puckiej, koło przysiółka Beka. W tej części szerokość pradoliny wynosi około 5 m. Pod miasteczkiem Reda łączy się ona z Pradoliną Redy-Łeby. Pradolinę Kaszubską wyżłobiły wody roztopowe, płynące w ostatniej fazie zlodowacenia wzdłuż czaszy lodowej, która wypełniała jeszcze wówczas teren Zatoki Gdańskiej. Mierzeja Wiślana. Z jednostką tą zetkniemy się na terenie Sopotu i Jelitkowa. Ma ona postać piaszczystego pasma wydmowego, który oddziela równinę deltową Wisły od wód morskich. Niewysoki wał wydmowy występuje już w rejonie Łazienek Północnych w Sopocie. Im dalej na wschód zwiększa się jego wysokość i szerokość, występuje kilka ciągów wydm, osiągających na wschód ód Wisłoujścia, w Stogach 19,2 m n.p.m., 22,5 m w Górkach Zachodnich i ponad 30 m na wschód od dzisiejszego ujścia Wisły pod Świbnem. W Sopocie odcinki tego wału zlikwidowano dla zrobienia miejsca pod budynki kąpielowe. Mierzeja jest dziełem morza wyrzucającego od tysiącleci piasek na brzeg. Różny jest wiek ciągów wydm, wśród których wyróżnia się najstarsze brunatne, młodsze żółte i najmłodsze białe. Kształtowały je wiatry a utrwalała roślinność, niegdyś w sposób naturalny, od XIX w. wprowadzana przez człowieka. Pierwotny drzewostan zniszczyła rabunkowa gospodarka, w dużej części podczas wojen napoleońskich. Platforma Wrzeszczańsko-Oliwsko-Sopocka. Na opisanym w przewodniku obszarze niezwykle ważnym miejscem osadniczym i turystycznym jest rozległa płaszczyzna, ciągnąca się od Sopotu przez Oliwę i Wrzeszcz, między krawędzią wysoczyzny a aluwialną niziną nadmorską. Jest to terasa erozyjna, przekształcona i nadbudowana przez stożki napływowe z materiałów niesionych przez wodę żłobiącą doliny w krawędzi wysoczy-znowej. Platforma wznosi się na wysokości 10 do 20 m. jest lekko nachylona w stronę morza i w kierunku południowym. Rozbudował się na niej Górny Sopot. Oliwa i Wrzeszcz. Wyraźną granicą wschodnią tej płaszczyzny jest klif litorynowy. wysoki do 11 m w północnej części Sopotu, obniżający się do 1,5 m w Jelitkowie, a zanikający na północ od Wrzeszcza. Na terenie tym mieszkał człowiek już w epoce brązu. Wody Najbardziej interesującym turystę zbiornikiem wodnym na ziemi gdańskiej jest Morze Bałtyckie. Jego powierzchnia wynosi 385 tys. km2, średnia głębokość 55, a maksymalna 459 m. Nazwa Bałtyk występuje po raz pierwszy w przekazie pisanym około 1079 przez kronikarza niemieckiego Adama z Bremy i jest zapewne powtórzeniem nazwy zasłyszanej od

wakacje, Wypoczynek, zabytki, Pomorze, Pomorze, Wakacje, Bałtyk, Puck<wejherowo, gdynia, Zatoka Gdańska